Η χρήση της αρωματοθεραπείας μπορεί να βελτιώσει τις διαταραχές συμπεριφοράς που οφείλονται στην άνοια;

Tα άτομα που πάσχουν από άνοια παρουσιάζουν πολλές φορές και αλλαγές στην συμπεριφορά.  Οι αιτίες είναι πάρα πολλές, η άνοια αλλάζει τις λειτουργίες του εγκεφάλου επηρεάζοντας την μνήμη, την ψυχική διάθεση και συμπεριφορά του ατόμου. Η ως τώρα αντιμετώπιση των συμπεριφορικών και ψυχολογικών συμπτωμάτων της άνοιας βασίζεται στην χρήση αντιψυχωσικών φαρμάκων, ηρεμιστικών κ.α.. Δυστυχώς, η χρήση αυτών των φαρμάκων έχει ορισμένα όρια: μακροπρόθεσμα, δεν καταλήγουν να είναι εξίσου αποτελεσματικά όπως στις πρώτες εβδομάδες θεραπείας και παρουσιάζουν σημαντικές παρενέργειες. Έτσι αναζητήθηκαν εναλλακτικές θεραπείες που δεν παρουσιάζουν παρενέργειες, η αρωματοθεραπεία έδειξε πολύ καλά αποτελέσματα στα παραπάνω συμπτώματα χωρίς παρενέργειες.

Επομένως, υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον, υποστηριζόμενο από κλινικές ενδείξεις, ότι η χρήση της αρωματοθεραπείας μπορεί να συμβάλει και να βελτιώσει διαταραχές συμπεριφοράς, τον έλεγχο της διέγερσης της επιθετικότητας και των ψυχωτικών συμπτωμάτων. Η επίδραση των αιθέριων ελαίων στο νευρικό σύστημα είναι πλέον γνωστή φυσικά χρειάζεται ακόμα σημαντική ερευνητική προσπάθεια αλλά τα εως τώρα στοιχεία δείχνουν ότι μπορούμε να κάνουμε χρήση της αρωματοθεραπείας και να μειώσουμε την λήψη φαρμάκων βελτιώνοντας σημαντικά την ποιότητα ζωής ανθρώπων που πάσχουν από άνοια.

Η αρωματοθεραπεία είναι ένα εξειδικευμένο τμήμα της βοτανολογίας  που χρησιμοποιεί αιθέρια έλαια που εξάγονται από τα διάφορα μέρη των αρωματικών φυτών με απόσταξη, τα οποία χορηγούνται συχνότερα μέσω εισπνοής ή τοπικής εφαρμογής και μασάζ. Εξειδικευμένοι αρωματοθεραπευτές μπορούν να χορηγήσουν και εσωτερικά αιθέρια έλαια.

Στο παρακάτω σχήμα δείχνει το αυξανόμενο ενδιαφέρον για την μελέτη των αιθέριων ελαίων ανά δεκαετία. Το σχήμα απεικονίζει των αριθμό  δημοσιεύσεων ανά δεκαετίες .

Έρευνες δείχνουν ότι ο συνδυασμός αρωματοθεραπείας, ψυχολογικής υποστήριξης και ένα καλό οικογενειακό περιβάλλον μειώνουν τις διαταραχές συμπεριφοράς και δημιουργούν καλύτερο περιβάλλον για τον ασθενή αλλά και τους οικείους του.

Ελεγχόμενη έρευνα  με εικονικό φάρμακο, η οποία διεξήχθη σε ασθενείς που έπασχαν από άνοια στην Αγγλία, έδειξε την επίδραση του αιθέριου ελαίου Melissa officinalis, που εφαρμόστηκε ως μασάζ δύο φορές την ημέρα για 4 εβδομάδες. Από τους 72 συμμετέχοντες (από 65 έως 80 ετών)  οι 71 παρουσίασαν σημαντικές αλλαγές και βελτιώσει. Αυτό το χαρακτηριστικό μοιράζεται επίσης και από το Salvia officinalis (φασκόμηλο), το Ginkgo biloba και το δεντρολίβανο.

Ο μηχανισμός δράσης των συστατικών των αρωματικών φυτών δεν έχει ακόμη ανακαλυφθεί. Έχουν αναφερθεί λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τις ψυχολογικές επιδράσεις των αρωματικών φυτών, των αιθέριων ελαίων τους και των υδροαλκοολικών εκχυλισμάτων. Τα αρωματικά μόρια δεσμεύονται με δέκτες οσφρητικού επιθηλίου που είναι ειδικοί για κάθε διαφορετική οσμή. Το σύστημα του οσφρητικού νεύρου είναι υπεύθυνο για τη μετάδοση αυτού του ερεθίσματος στον ιππόκαμπο, στο περιοριστικό σύστημα και στην αμυγδαλή και στη συνέχεια στον υποθάλαμο με επακόλουθη απελευθέρωση νευροδιαβιβαστών. Η εμπλοκή του ιππόκαμπου και της αμυγδαλής στη γνωστική εξασθένηση που χαρακτηρίζει την άνοια και η παρουσία νευροϊνιδιακών πλεγμάτων (NFTs) στον ενδοθωρακικό φλοιό, ήδη στα αρχικά στάδια της άνοιας, υποδεικνύει μια ενδιαφέρουσα σχέση μεταξύ της οστίσεως και της άνοιας.

Υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι η αρωματοθεραπεία μπορεί να προάγει νευρογένεση στην οδοντωτή έλικα του ιππόκαμπου. Συνεπώς, η συστηματική απορρόφηση (μετά την άμεση εισπνοή ή εισπνοή μετά από τοπική εφαρμογή) και η διανομή των  δραστικών συστατικών του φυτού είναι απαραίτητες για την αρωματοθεραπεία. Οι πιο χρησιμοποιούμενες αρωματοθεραπευτικές αγωγές στην άνοια αντιπροσωπεύονται από Melissa officinalis, Lavandula officinalis, Rosmarinus officinalis και Ginkgo biloba.

Επομένως, απαιτούνται αυστηρότερες μελέτες για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της αρωματοθεραπείας στην άνοια, με την πρόσληψη μεγαλύτερων δειγμάτων ασθενών και μεγαλύτερης διάρκειας. Είναι απαραίτητη μια πρόσθετη βασική ερευνητική προσπάθεια για να κατανοήσουμε τους φαρμακολογικούς μηχανισμούς στους οποίους βασίζεται η αρωματοθεραπεία. Υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις βελτίωσης, είναι θεμελιώδες να διεξάγεται επαγρύπνηση και διαρκή έρευνα  για την εξασφάλιση σωστής και ασφαλούς εφαρμογής της αρωματοθεραπείας. Η αρωματοθεραπεία παρείχε τα καλύτερα στοιχεία μαζί με την ψυχολογική θεραπεία για τη διαχείριση της διέγερσης στην άνοια.  Βέβαια αυτό πρέπει να γίνεται με σωστό τρόπο από  εξειδικευμένους αρωματοθεραπευτές. Στα σεμινάρια αρωματοθεραπείας έχουμε την ευκαιρία να συζητήσουμε αλλά και να ασχοληθούμε με πολλές έρευνες και προβλήματα που αφορούν την σύγχρονη κοινωνία.

Κωνσταντίνος Κουτλουμπάσης
Ολιστικός βοτανολόγος.